Hekimhan´ın Coğrafi Yapısı :

Hekimhan Doğu Anadolu bölgesinin 'Yukarı Fırat' bölümünde yer alır. İlçe doğuda Arguvan, batıda Kuluncak ve Darende, kuzeyde Sivas iline bağlı Kangal, güneyde Yazıhan, Akçadağ ve Malatya ile çevrili olup, coğrafi açıdan dağlık ve engebellidir. İlçenin yüzölçümü1869 km2, rakımı ise merkezde 1040 metre olup, köylerde daha fazladır. Dağlarda genellikle orman yok denecek kadar azdır. Dağların çok dik ve ve ormansız olması sağanak yağışlarda taşkınlara ve hızlı erozyona sebep olmaktadır. Son yıllarda Keban ve Karakayabarajlarının etkisiyle mevsim ılıman iklimine daha yatkın olduğundan meşelik orman alanları oluşmaktadır. Zurbahan (2.004m), Ayranca (2.520), Leylek (2.052), Akçababa(2.164), Kırankaya ilçenin belli başlı tepeleridir. Merkezden geçen Kuruçay ve Yağca Çayı ilçenin akarsuları olup ilkbahar aylarında coşar ve yaz aylarında suları kuruyacak kadar azalır. Ova düzlükleri, Fırat'ın kollarından biri olan ve ilçe topraklarından kuzeybatı – güneydoğu doğrultusunda geçen Kuruçay'ın vadisinin genişlediği kesimlerde toplanmıştır. Bu düzlüklerden kuzeyde yeralanlar hayvancılık, güneydekiler ise bitkisel üretim bakımından önemlidir.

Akarsular :

İlçemizin tek akarsuyu; Kuruçay 67 km.dir. Yama Dağı'nın batısından doğan Kuruçay, Hasançelebi, Hekimhan ve Fethiye'yi geçtikten sonra Eğribük yönünde Karakaya Barajı'na katılır. Salıcık, İğdir ve Hırın çaylarıyla beslenmesine rağmen yaz aylarında suyu iyice azaldığından Kuruçay adını almıştır.

Bitki Örtüsü :

Hekimhan toprakları önemli bitki örtüsünden yoksundur. İklime bağlı olarak bozkır bitki örtüsü görülür. Yer yer meşe koruluklarına rastlanır. Eskiden ilçe alanının önemli bir bölümü ormanlarla kaplı iken erozyon, yerleşim ve düzensiz kesimler sonucu bu örtü zamanla yok olmuştur. Doğal şartlar ormanların kendi kendisini yenilemesini büyük ölçüde güçleştirdiğinden yer yer bozkırlar ortaya çıkmıştır. Hekimhan Doğu Anadolu'da ortadan kalkmakta olan ibrelilerden kızılcıklara rastlanır.
Bu örtüye yer yer yabani meyve ağaçları ile kaynak ve vadi boylarında kavak ve söğütler katılmaktadır. Bitkisel üretim yapılan kesimlerde meyvecilik doğal örtüye göre daha yaygındır. Hekimhan'ı kaplayan dağlar ise, örtü bakımından olmasa da batıya göre daha da zenginsayılır. Bu yörelerde, çoğu bozuk nitelikli olmak üzere meşenin çoğunlukta olduğu yapraklı ormanlar vardır. Bu kesimde kalın bir toprak tabakası ile meyve ağaçları, söğütlükler ve kavaklıklar görülür.
Dağlar :

İlçe alanının büyük bir bölümü, III. Jeolojik devirdeki Alp kıvrımlaşması sırasında şekillenen Güneydoğu Torosları'nın kollarıdır. İlçenin güneyini doğu-batı yönünde baştanbaşa kaplar. Güneyde daha düzenli sıralar oluşturan bu dağlar doğrudan Tohma suyu aracılığı ile ya da Fırat'a katılan çok sayıda akarsuyuyla sıkça parçalanmıştır.

Yama Dağı :

Büyük bölümü Sivas il alanında bulunan Yama Dağı kütlesi güneye ve güneydoğuya doğru açılarak Malatya'nın kuzeyini bütünüyle kaplar. Batıda Kuruçay vadisine, güneydoğuda Fırat vadisine kadar uzanan Yama Dağı ve uzantıları genellikle volkanik yapılıdır. Yüksekliği1500 metrenin üzerindedir. Bu dağlar geniş, toplu ve yüksek bir kabartı oluşturmaktadır. Önemli doruklar dışında bu kesim, genellikle bir plato görünümündedir. Bu sıranın Hekimhan yöresindeki en önemli yükseltileri; Demirli, Kızılhisar, Zurbahan, Leylek dağlarıdır.

Göletler :

Hekimhan'da önemli tabii bir göl yoktur. Yalnızca dağlık kesimlerden akan suların toplanması ile oluşan göletlere ve yüzeye çıkan suların oluşturduğu küçük kaynaklar vardır. Bunların dışında sulama amaçlı 4 gölet vardır. Bunlar;Boztepe sulama barajı, Güzelyurt sulama göleti, Karadere sulama göleti, Budaklı sulama göletidir. Bu göletler genelde kayısı yetiştiriciliğinde önemli yer tutmaktadır.

Jeopolitik Yapı :

Hekimhan ilçe alanı, Alp kıvrımlaşması sonrasında şekillenmiştir. Daha sonra III. Jeolojik zamanın sonuyla IV. Zamanın başlarında ortaya çıkan tektonik hareketler sırasındaki kırılma ve kıvrılmalarla kimi kesimleri yükselmiş ya da çökmüştür. İlçe alanında çok şiddetli aşınmalar olmuş, çöküntü alanları alüvyonlarla dolmuştur. Bu nedenlerle ilçe alanında III. Zaman yaşlı kalker ve konglomeralar, volkanik küller çok yaygındır. Yükseltisi 915-950 metre arasında değişen bu çöküntü alanının kuzeyi beyaz ve yeşil marnlarla kaplıdır. İlçe alanını III. Zaman neojen kalkerleri egemen durumdadır. 50-60 metre kalınlıkta yatay tabakalar oluşturan aynı yaştaki konglomeralar Tohma ve Kuruçay vadilerine doğru sokulurlar.

A : Deprem durumu :

İlçe 3. dereceden tehlikeli deprem bölgesindedir. Bugüne kadar kayda değer deprem olmamıştır.

B : Hidrolojik durum :

1. Yeraltı suları :
İlçede yeraltısuyu yok denilebilir. İlçenin topoğrafyası oldukça engebellidir. Bu nedenle yağış suları derelerden yüzey suları halinde akmaktadır. Buna bağlı olarak yeraltısuyu oluşmaktadır.

2. Kaynak suları :
İlçede önemli sayılacak kaynak yoktur. Şıpşıpı dere kaynağı görülen tek kaynaktır. 15 – 20 metre yükseklikten Şıpşıpı Deresi'ne dökülen kaynağın debisi değişkendir.

3. Satıh suları :
İlçe ve çevresi üst kratese yaşlı flişten oluşmuştur. Flişin killi, marnlı seviyelerinin su tutması nedeniyle yağış suları satıh suları olarak akmaktadır.

4. İçme suları :
İlçenin içmesuyu ihtiyacı Kuruçay'a açılan keson kuyudan alınan 30 lt/sn'lik su ile karşılanmaktadır.

C : Jeolojik durum :

İlçedeki jeolojik formasyonlar, ilçe ve civarında geniş bir alanda üst krekase, yaşlı fliş ve dar bir alanda görülen dere oluşuklarıdır. Jeolojik haritada flişin killi marnlı seviyeleri ile en üst birimi olan bol fosilli kireçtaşı sınırları izlenmektedir.

D : Jeoteknik durum :

1. Sakıncalı sahalar : İlçede harita alanı içerisinde iskana elverişsiz alan yoktur.

2. Deprem anında, deprem şiddetine bağlı olarak yer kayması ve zeminin sıvılaşması olaylarının meydana geleceği sahalar yoktur.

3. Harita alanında hakim birim olarak fliş görülmektedir. Flişin sismik yönden sakıncası olmadığı gibi, tabakaların eğim ve doğrultularında inşaat açısından bir problem yoktur.
Platolar :

Malatya il alanında platolar çok geniş yer tutar. Genellikle kalker yapılı olan dağlar, hızla aşınarak orta ve yüksek platolara da dönüşmüştür. Volkanik hareketler sonucu çıkan lavlar dalgalı yapıyı düzleştirerek geniş düzlüklerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Kuzey Platolar :

Hekimhan'ın en önemli platolarıdır. Yama Dağı'nın eteklerinde sıralanan ve Yama Platoları adıyla da anılan yüksek düzlükler Fırat vadisine doğru ilerler. Kuzey platolarının, Sivas sınırlarına yakın kesimleri daha geniş ve düzdür. Bu sebepten buradaki platolar daha küçük ve değişik yükselti basamaklarına dizilmiş taraçalı bir yapıdadır.

Topraklar :

 Hekimhan'da hemen hemen tüm büyük toprak türlerine rastlanır. Büyük kesimi dik eğim, sağlık ve erozyon nedeniyle sorunlu olan bu toprakların başlıcaları ve özellikleri şöyle sıralanabilir:
İlçe alanında değişik yaşlı kireç taşlarının üzerini koyu, organik madde yönünden zengin kahverengi orman toprakları kaplar. Bu olgun topraklar, hafif eğimli kesimlerde kalın, daha eğimli kesimlerde ise ince tabakadır. Bu topraklar yükseltinin 1000-2000 metre arasında değiştiği ve yıllık yağış ortalaması 7800 mm'nin üzerinde olan alanlarda yayılır. Yağış miktarının yeterli olmasına rağmen, ayrışmaya dayanıklı ve yüzeye paralel olarak uzanan kireçtaşı tabakası, derin toprak oluşumunu engellemektedir.

Hekimhan dağlarının batı kesimlerinde, değişik sistlerle başkalaşım serileri üzerinde ve orman örtüsü altında kireçsiz kahverengi orman toprakları oluşturmuştur. Bu olgun toprakların yapısında serbest kireç yoktur. Topraklar daha eğimli kesimlerde yarı olgun durumdadır. Ayrışma ve organik madde birikimi ile oluşmuş üst toprak dışında pek tabakalaşma da yoktur. Bu toprakların yağılım alanında yıllık yağış ortalaması 600 mm'nin üzerindedir. Doğal örtüyü yapraklı ağaçlardan meşe, ibrelilerden bodur ardıçlar ve kızıl çamlar oluşturur. İlçede orman kuşağından kurak kuşağa geçişte volkanik oluşumlu alanlar, yer yer kireçsiz kahverengi topraklarla örtülüdür. Bu olgun topraklar, aşınımın pek şiddetli olmadığı kesimlerde de hayli derindir. Yayılım alanında yıllık ortalama yağış 400 mm dolayındadır. Doğal bitki örtüsü alan bakımından olmasa da, nitelik açısından ilçedeki en önemli toprak grubu alüvyonlu topraklardır. Hekimhan'ın Kuruçay vadilerindeki taban toprakları alüvyonlarla kaplıdır. Bu genç topraklar akarsularla taşınarak yatay biçimde istiflenmiş maddelerden oluşmuştur. Birikinti maddelerinin taşındığı yüksek alanlar genellikle değişik yaşlı kireç taşlarından oluşmaktadır. Arada yer yer dış püskürükler görülür. Bu nedenle bütün alivyonlu topraklar kireçlidir. Bu genç toprakların oluşumu için, özel iklim ve bitki örtüsü gerekmez. Kuru ve sulu tarla tarımı yapılan bu topraklarda, tahıl ürünleri sanayi bitkileri, meyve ve sebze yetiştirilmektedir.
İlçede, ovaların çevresindeki az eğilimli alanlarda, yer çekimi ve küçük akıntılarla taşınarak yığılmış maddelerin oluşturduğu kolüvyol topraklar vardır. Alüvyonlu topraklarda olduğu gibi yatay tabakalaşma görülmeyen bu topraklarda genellikle kuru tarım yapılmaktadır. Bu topraklarda başta tarım ürünleri olmak üzere meyve yetiştirilmektedir. İlçede,bu toprak grupları dışında az bir alanda kırmızı Akdeniz toprakları, hidromorfik alüvyon topraklar vardır. Ayrıca çıplak kayalıklar, ırmak kıyı kumulları ve ırmak taşkını yataklarına da rastlanır.

Vadilerimiz ve Yazılarımız :

İlçemiz vadiler cennetidir, pek düz araziye rastlanmaz, devamlı kayalık ve sarp ve dik arazilerle doludur. Küçük çapta yazılar da mevcuttur.

Kuruçay Vadisi :

Yama Dağı'nın batı eteklerinde başlayan vadi, başlangıç kesimlerinde pek derin değildir. Tohma Vadisi'nde sıkça rastlanan sarp ve dar boğazlar yoktur. Bunun başlıca sebebi yöredeki aşınarak yuvarlanmış yeryüzü şekilleridir. Ayrıca vadiyi aşan akarsuyun havzası küçük ve akıttığı su miktarı da azdır. Yine Kuruçay Vadisi orta bölümünde biraz daralır. Daha sonra tabanı genişleyerek Tohma ve Fırat vadileri ile birleşir. Kuruçay Vadisi'nde Çapıtlı Yazısı ile Yazıhan düzü dışında ovalık alan yoktur.

Çarpıtlı Yazısı :

Kuruçay vadisinde, Hasançelebi yöresini kaplayan düzlüğe 'Çapıtlı Yazısı' denir. Akgedik diplerinden Hasançelebi'ye doğru uzanan bu yüksek ovanın boyu 20 km'yi geçer. Genişliği 10 km'ye ulaşır. Ova,genelde düz olmakla birlikte, yer yer hafif dalgalı bir yapıdadır. Han Yazısı, Karadere Yazısı, Selimli ve Kömülü Yazıları da yer almaktadır.

Hekimhan Yaylaları :

Hekimhan'da 45 adet büyüklü küçüklü yayla mevcuttur. Yaylalar genelde aşağıdaki alanlarda bulunur. Göçer aşiretler yazın sürüleriyle buraların yüksek düzlüklerine çıkarlar.

Yamadağı Yaylalaları

Basak Yaylalaları

Ovacık Yaylalaları

Işıklı Yaylalaları

Dikili Yaylalaları

İğdir Yaylalaları